निवृत्ती नियोजन: NPS आणि PPF मध्ये गुंतवणूक करून निवृत्ती सुरक्षित करा
परिचय: निवृत्ती नियोजन का आवश्यक?
आजच्या महागाईच्या आणि अनिश्चिततेच्या काळात निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थैर्य राहावे, यासाठी लवकर आणि शिस्तबद्ध निवृत्ती नियोजन फार गरजेचे आहे. NPS आणि PPF या दोन्ही योजना निवृत्ती साध्य करण्यासाठी सुरक्षित, विश्वासार्ह व सरकार समर्थित आहेत[web:41][web:3].
NPS म्हणजे काय? वैशिष्ट्ये व लाभ
NPS ही पेन्शन-आधारित, मार्केट-लिंक्ड स्कीम आहे, जी १८ ते ७० वयोगटातील भारतीय नागरिकांसाठी खुली आहे. NPS मध्ये गुंतवणूकदार आपले योगदान इक्विटी आणि डेट फंडांमध्ये वाटू शकतात. वृद्धापकाळात नियमित पेन्शन मिळवण्यासाठी NPS सर्वोत्तम पर्याय[web:41][web:47].
- किमान योगदान : ₹1000 वार्षिक
- मार्केट लिंक्ड: इक्विटी व डेटमध्ये वाटपाचे प्रमाण निवडता येते
- Tier I: मुख्य खाते, Tier II: अतिरिक्त बचत खाते
- परतावा: सरासरी 9-12% (लांब कालावधीत) पण जोखीम स्वीकारावी लागते
- 60% रक्कम निवृत्तीच्या वेळी टॅक्स फ्री, उर्वरित 40% अनिवार्यपणे वार्षिकी (Annuity) मध्ये
NPS मध्ये Tax Saving कशी होते?
- कलम 80C अंतर्गत ₹1.5 लाख व 80CCD(1B) अंतर्गत आणखी ₹50,000 वजा करून टॅक्स बचत
- कंपनीकडून मिळणारे NPS योगदान(14%)ही वेगळ्या टॅक्स वजातीच्या लाभात येते
PPF म्हणजे काय? वैशिष्ट्ये व लाभ
PPF हा दीर्घकालीन, सरकार समर्थित, निश्चित परतावा देणारा गुंतवणूक पर्याय असून, जोखीम मुळीच नाही. गुंतवणूकदार दरवर्षी ₹500 ते ₹1.5 लाख गुंतवू शकतात. १५ वर्षे लॉक-इन असली तरी वाढवता येते. PPFमध्ये मिळणारे सर्व व्याज आणि शेवटची रक्कम पूर्णपणे टॅक्स फ्री[web:32][web:51][web:52].
- निश्चित व्याजदर: सध्या 7.1% (2025)
- किमान ₹500, कमाल ₹1.5 लाख वार्षिक
- १५ वर्ष लॉक-इन, ५-५ वर्षांनी वाढवता येते
- ६व्या वर्षानंतर आंशिक पैसे काढता येतात, ३-६ वर्षात कर्ज सुविधा
- संपूर्ण रक्कम आणि व्याजाची करमुक्तता
NPS वि PPF : टॅक्स बेनिफिट्स व मुख्य फरक
| घटक | NPS | PPF |
|---|---|---|
| टॅक्स डिडक्शन | ₹1.5 लाख (80C) + ₹50,000 (80CCD(1B)) | ₹1.5 लाख (80C) |
| व्याजावर कर | 60% मॅच्युरिटीवर करमुक्त, उर्वरित 40% पेंशन अनिवार्य (कर योग्य) | पूर्णपणे टॅक्स फ्री |
| मॅच्युरिटी | 60% रक्कम टॅक्स फ्री, 40% वर रिव्हर्स पेंशन (कर लागतो) | संपूर्ण टॅक्स फ्री |
| आंशिक पैसे काढणे | ३ वर्षानंतर, विशिष्ट गरजांसाठी | ७ व्या वर्षानंतर |
NPS चा परतावा थोडा अधिक मिळतो, तसेच हे कर वजातीच्या दृष्टिकोनातून अतिरिक्त वजातीसाठी उपयुक्त; PPF मध्ये टॅक्स फ्री प्रिन्सिपल व व्याज मिळते, आणि कोणत्याही वयात दीर्घकालीन गुंतवणूक करता येते[web:3][web:52][web:46].
पैसे काढण्याची ईजत्र व नियम
NPS : पैसे काढण्याची प्रक्रिया
- निवृत्तीच्या वेळी 60% रक्कम टॅक्स फ्री काढता येते
- उर्वरित 40% अनिवार्यपणे वार्षिकी (Annuity) मध्ये रूपांतरीत; यावर कर लागतो
- ४०% पेन्शनची रक्कम मासिक पेन्शन स्वरुपात मिळते
- ३ वर्षानंतर २५% पर्यंत आंशिक पैसे काढता येतात
PPF : पैसे काढणे व कर्ज नियम
- १५ वर्षांनी पूर्ण पैसा काढता येतो
- ७ व्या वर्षानंतर आंशिक पैसे (५०% शिल्लकी) काढता येतात
- ३ ते ६ वर्षाच्या कालावधीत कर्ज सुविधा
NPS वि PPF : कोणता पर्याय निवडावा?
- NPS मध्ये मार्केटमध्ये वाढल्या प्रमाणात जास्त परतावा मिळतो—जास्त जोखीम असते
- PPF मध्ये जोखीम नाही, फक्त निश्चित परतावा
- Liquidity: NPS मधे ३ वर्षानी आंशिक पैसे, PPF मध्ये ७ व्या वर्षी
- मिश्रित धोरणाचा वापर—दोन्हीमध्ये गुंतवणूक करा, टॅक्स वचवा, स्थैर्य मिळवा
प्रात्यक्षिक उदाहरण: ३० वर्षांच्या गुंतवणुकीचे परिणाम
- PPF (7.1% दर) ३० वर्षांनी सुमारे ₹१.५४ कोटी—पूर्णपणे करमुक्त
- NPS (१०% सरासरी दर) ३० वर्षांनी ₹३.२५ कोटी; निवृत्तीवेळी ६०% रक्कम टॅक्स फ्री, उर्वरित ४०% पेन्शनमध्ये रूपांतरीत
- दोन्हीमध्ये संयुक्त कर बचत, सुरक्षित पेन्शन आणि वाढलेला कॉर्पस
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
उत्तर : नक्कीच! दोन्हीच्या लाभाचा वापर केल्यास वाढ आणि सुरक्षा दोन्ही मिळतात.
उत्तर : हो, परतावा घटतो, पण दीर्घकालीन गुंतवणुकीत संयुग फायदा मिळतो.