प्रस्तावना
अनेक नोकरदार व्यक्तींना त्यांच्या पगारातून HRA (House Rent Allowance) म्हणजेच घरभाडे भत्ता मिळतो. परंतु अनेकजण पालकांच्या घरात राहत असल्याने हा फायदा घेऊ शकत नाहीत. पण तुम्हाला माहीत आहे का की तुम्ही पालकांना कायदेशीररित्या भाडे देऊन HRA वरून कर वाचवू शकता? चला या लेखात हे सविस्तर समजून
HRA म्हणजे काय?
HRA (House Rent Allowance) हा पगाराचा एक भाग आहे जो कंपनी कर्मचाऱ्यांना भाड्याच्या घरासाठी देते. Income Tax Act च्या Section 10(13A) अंतर्गत काही अटींच्या अधीन राहून HRA वरून कर सवलत मिळते.
पालकांना भाडे देणे: कायदेशीर आहे का?
हो, पूर्णपणे कायदेशीर आहे! Income Tax विभागाने पालकांना भाडे देऊन HRA क्लेम करण्याची परवानगी दिली आहे. परंतु यासाठी काही महत्त्वाच्या अटी आहेत ज्या पाळणे अत्यावश्यक आहे.
महत्त्वाच्या अटी आणि नियम
घर पालकांच्या नावावर असणे आवश्यक आहे घर तुमच्या नावावर असेल तर HRA क्लेम करता येत नाही पालकांपैकी एकाच्या नावावर किंवा दोघांच्या संयुक्त नावावर असू शकते
2. भाडे कसे द्यावे?
रोख स्वरूपात नाही तर बँक ट्रान्सफरद्वारे द्यावे चेक, NEFT, RTGS किंवा UPI द्वारे पेमेंट करावे प्रत्येक महिन्याची व्यवहाराची नोंद ठेवावी
भाडे करार (Rent Agreement)
स्टॅम्प पेपरवर करार करणे अधिक चांगले
पालक आणि मुलांमध्ये लेखी भाडे करार करणे आवश्यक
करारामध्ये भाड्याची रक्कम, कालावधी आणि अटी स्पष्टपणे नमूद करा
पालकांना टॅक्स भरावा लागेल का?
हो, पालकांना मिळालेली भाड्याची रक्कम त्यांच्या उत्पन्नात जोडावी लागते.
टॅक्सची गणना:
भाड्याची एकूण रक्कम पालकांच्या उत्पन्नात जोडली जाते घराचे संपत्ती कर, दुरुस्तीचा खर्च (30% मानक कपात) वजा करता येतो गृहकर्जाचे व्याज असल्यास ते देखील वजा करता येते
उदाहरण:
वार्षिक भाडे: ₹1,80,000
वजा 30% मानक कपात: ₹54,000
वजा संपत्ती कर: ₹10,000
करयोग्य उत्पन्न: ₹1,16,000
HRA क्लेमची गणना कशी होते?
तुम्हाला खालीलपैकी सर्वात कमी रक्कम कर सवलत म्हणून मिळते:
- प्रत्यक्ष HRA मिळालेली रक्कम
- प्रत्यक्ष दिलेले भाडे वजा मूळ पगाराच्या 10%
- मेट्रो शहरांसाठी: मूळ पगाराच्या 50%
नॉन-मेट्रो शहरांसाठी: मूळ पगाराच्या 40%
उदाहरण:
मूळ पगार: ₹50,000/महिना HRA: ₹20,000/महिना पालकांना दिलेले भाडे: ₹15,000/महिना शहर: मुंबई (मेट्रो)
गणना:
- प्रत्यक्ष HRA = ₹20,000
- भाडे – 10% पगार = ₹15,000 – ₹5,000 = ₹10,000
- 50% पगार = ₹25,000
सर्वात कमी: ₹10,000/महिना किंवा ₹1,20,000/वर्ष सवलत मिळेल
आवश्यक कागदपत्रे
भाडे करार (Rent Agreement) मासिक भाड्याच्या पावत्या बँक स्टेटमेंट (भाडे ट्रान्सफर केल्याचा पुरावा) पालकांचे PAN कार्ड (वार्षिक भाडे ₹1 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास) मालकीचा पुरावा (Property documents)
सावधगिरी आणि टिप्स
करावे:
✅ सर्व व्यवहार बँकेद्वारे करा
✅ योग्य कागदपत्रे ठेवा
✅ वाजवी भाडे ठरवा (बाजारभावानुसार)
✅ करार नियमित अपडेट करा
करू नये:
❌ रोख व्यवहार करू नये
❌ कागदपत्रे तयार न ठेवता क्लेम करू नये
❌ अवास्तव जास्त भाडे दाखवू नये
❌ खोटी माहिती देऊ नये
फायदे आणि तोटे
फायदे:
- टॅक्समध्ये लक्षणीय बचत
- पालकांना अतिरिक्त उत्पन्न
- कायदेशीर आणि पारदर्शक व्यवहार
- कौटुंबिक आर्थिक नियोजन
- तोटे:
- पालकांवर कर दायित्व (त्यांचे उत्पन्न जास्त असल्यास)
- कागदोपत्री प्रक्रिया
- दरमहा व्यवहार करण्याची जबाबदा
- तोटे:
- पालकांवर कर दायित्व (त्यांचे उत्पन्न जास्त असल्यास)
- कागदोपत्री प्रक्रिया
- दरमहा व्यवहार करण्याची जबाबदारी